โทษปรับ ขยับขึ้น-ลง ตามฐานรายได้

ประเทศไทยมีปัญหา "โทษอาญาเฟ้อ" (Overcriminalization) หรือการกำหนดโทษทางอาญาเกินความจำเป็นในคดีที่มีความผิดเล็กน้อย ส่งผลให้มีคดีความเข้าสู่ศาลจำนวนมาก และประชาชนต้องมีประวัติอาชญากรรมติดตัวจากความผิดเล็กน้อยเหล่านั้น

แม้ต่อมามีการออก พ.ร.บ.ว่าด้วยการปรับเป็นพินัย พ.ศ. 2565 เพื่อเปลี่ยนความผิดเล็กน้อยจำนวนมากที่เคยเป็นความผิดอาญา ให้กลายเป็น "โทษพินัย" หรือโทษปรับ แต่กฎหมายก็ยังมีปัญหาที่ส่งผลซ้ำเติมความเหลื่อมล้ำทางเศรษฐกิจในสังคม นั่นคือการกำหนดอัตราค่าปรับแบบ “อัตราคงที่” (Fixed Rate)

1. อัตราค่าปรับแบบ "อัตราคงที่" (Fixed Rate) ขัดต่อหลักความได้สัดส่วนของการลงโทษ ทุกคนไม่ว่าจะมีฐานะร่ำรวยหรือยากจน ต้องจ่ายค่าปรับเป็นจำนวนเงินเท่ากัน แต่ผู้มีรายได้น้อยต้องแบกรับภาระที่หนักอึ้งเกินสัดส่วนรายได้ของตนเองอย่างรุนแรง
2. การใช้ระบบอัตราค่าปรับคงที่ ทำให้ต้องแก้ไขกฎหมายเพื่อปรับปรุงอัตราโทษอยู่เรื่อย ๆ เพื่อให้ทันกับภาวะเศรษฐกิจและเงินเฟ้อ จึงขาดความคล่องตัวในการบังคับใช้กฎหมาย

1. ปรับเปลี่ยน "โทษอาญา" สำหรับความผิดเล็กน้อย (เช่น ทะเลาะกันหรือส่งเสียงดังในที่สาธารณะ จอดรถกีดขวา่งการจราจร) ให้เป็น "โทษพินัย"
2. เปลี่ยนระบบโทษปรับทางพินัยจากแบบ "อัตราคงที่" (Fixed Rate Fine) เป็นระบบ ““ค่าปรับตามรายได้” (Day-Fine)  โดยคิดค่าปรับแปรผันตรงกับความหนักเบาของความผิดและรายได้ของผู้กระทำผิด เพื่อลดความเหลื่อมล้ำระหว่างผู้กระทำผิดที่เป็นคนรวยและคนจน 

 

การปฏิรูปการกำหนดโทษปรับให้มีความยุติธรรมมากขึ้น โดยนำระบบ “ค่าปรับตามรายได้ (Day-Fine)” มาใช้ ต้องแก้ไขกฎหมายที่เกี่ยวข้อง

• แก้ไขเพิ่มเติมพระราชบัญญัติว่าด้วยการปรับเป็นพินัย พ.ศ. 2565 โดย ยกเลิก การใช้ระบบอัตราค่าปรับคงที่ (Fixed Rate Fine) และเปลี่ยนแปลงหลักเกณฑ์การพิจารณาโทษทางพินัยใหม่

• แก้ไขประมวลกฎหมายอาญา นำเอา ความผิดลหุโทษ (ความผิดเล็กน้อย) ออกจากการเป็นโทษทางอาญา โดยปรับเปลี่ยนให้เป็นโทษทางพินัย หรือ มาตรการบังคับทางปกครองแทน

• เพิ่มมาตรการบังคับทางปกครอง ในบทบัญญัติของกฎหมายปกครองฉบับต่าง ๆ